اختلال استرس پس از سانحه (Post-Traumatic Stress Disorder) یک اختلال روانی است که می‌تواند پس از تجربه رویدادهای آسیب‌زا مانند جنگ، تصادفات جدی یا خشونت‌های شخصی ایجاد شود.
افرادی که با این چالش دست و پنجه نرم می‌کنند، اغلب با احساسات شدیدی مواجه می‌شوند که بر زندگی روزمره آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد. اگر یکی از عزیزان شما با PTSD زندگی می‌کند، ممکن است بخواهید بدانید که چگونه می‌توانید به بهترین شکل ممکن به او کمک کنید.
در این مقاله، راهکارهایی برای رفتار با فرد مبتلا به PTSD ارائه داده‌ایم تا هم کیفیت زندگی او بهتر شود و هم شما بتوانید نقش مؤثری در روند درمانی او ایفا کنید.
PTSD چگونه بر زندگی فرد تاثیر می‌گذارد؟
این اختلال تنها به بازماندگان جنگ محدود نمی‌شود و هر فردی ممکن است به دنبال تجربه رویدادهایی که احساس ترس شدید، بی‌پناهی یا وحشت در او ایجاد کرده‌اند، دچار PTSD شود.
برای افرادی که به PTSD مبتلا هستند، جهان به‌گونه‌ای تغییر می‌کند که دیگر نمی‌توانند آن را همانند قبل ببینند. بسیاری از آن‌ها احساس می‌کنند که محیط اطرافشان دیگر امن نیست و هر لحظه ممکن است تهدیدی جدید از راه برسد.
این دیدگاه می‌تواند باعث شود فرد به شدت مراقب اطراف خود باشد، دائما احساس اضطراب کند و در تلاش باشد تا از موقعیت‌ها یا مکان‌هایی که ممکن است به او یادآوری حادثه آسیب‌زا کند، دوری بماند.
علائم PTSD شامل چه مواردی است؟
علائم این اختلال ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما معمولاً در چهار دسته اصلی قرار می‌گیرند:
یادآوری مکرر یا مزاحمت خاطرات
فرد ممکن است به صورت مداوم به رویداد آسیب‌زا فکر کند، کابوس ببیند یا به یاد خاطراتی بیوفتد که حس کند قرار است آن حادثه را دوباره تجربه می‌کند. این خاطرات گاهی با یک صدای خاص، بوی مشخص یا حتی مکانی مشابه می‌توانند فعال شوند و فرد را به‌طور ناگهانی در حالت استرس و وحشت قرار دهند.
اجتناب از موقعیت‌ها و افراد
افرادی که PTSD دارند ممکن است به هر قیمتی از مکان‌ها، افراد یا فعالیت‌هایی که به آن حادثه مربوط می‌شود، دوری کنند. این رفتار اجتنابی می‌تواند زندگی اجتماعی، کاری و خانوادگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد و موجب انزوا و کاهش کیفیت زندگی شود.
تغییرات منفی در افکار و خلق‌وخو
اختلال استرس پس از سانحه PTSD می‌تواند باعث شود فرد نگرش منفی‌تری نسبت به دنیا و افراد پیدا کند. این افراد ممکن است احساس ناامیدی، گناه یا شرمندگی کنند، به دیگران اعتماد نکنند یا از لذت‌بردن از فعالیت‌هایی که قبلاً برایشان خوشایند بود، باز بمانند. این تغییرات می‌تواند منجر به احساس بیگانگی و قطع ارتباط عاطفی با دیگران شود.
بروز واکنش‌های فیزیکی و عاطفی شدید
بسیاری از افراد مبتلا به PTSD به‌طور دائم در حالت آماده‌باش به سر می‌برند. آن‌ها ممکن است به راحتی بترسند، تحریک‌پذیر باشند، در تمرکز مشکل داشته باشند یا دچار مشکلات خواب شوند. این حالت می‌تواند آن‌ها را خسته و حساس کند، به طوری که حتی موقعیت‌های ساده و معمولی نیز برایشان استرس‌زا شود.
اهمیت شناخت علائم PTSD برای اطرافیان
اگر عزیز شما با PTSD دست و پنجه نرم می‌کند، شناخت این علائم و درک تاثیر آن‌ها بر زندگی‌اش می‌تواند نخستین قدم مهم برای کمک به او باشد. به این ترتیب، می‌توانید به جای آن که صرفاً منتظر باشید علائم برطرف شوند، برای ارائه حمایت موثرتر اقدام کنید.
در عین حال، داشتن اطلاعات کافی درباره علائم و نحوه بروز آن‌ها به شما کمک می‌کند تا نسبت به نیازهای او حساس‌تر و آماده‌تر باشید.
چگونه می‌توان از فرد مبتلا به PTSD حمایت کرد؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در نظر داشته باشید این است که فرد مبتلا به PTSD به زمان، فضای کافی و حمایت بدون قضاوت نیاز دارد. ایجاد یک محیط امن، پایدار و حمایتگر و همچنین ارائه عشق و توجه بی‌قیدوشرط، نقش مهمی در بهبود وضعیت او دارد.
نقش ارتباط مؤثر در کمک به فرد مبتلا به PTSD
ایجاد یک ارتباط باز و مؤثر، نقطه شروع بسیار مهمی است. این امر شامل گوش دادن به صحبت‌های او بدون قضاوت و بدون عجله است. شاید درک این که چرا او نمی‌تواند به سادگی از گذشته عبور کند، دشوار باشد، اما اهمیت دارد که به او زمان بدهید تا با آرامش احساسات خود را بیان کند.
درک و مدیریت محرک‌های PTSD
یکی از چالش‌های اصلی برای افرادی که از PTSD رنج می‌برند، مواجهه با محرک‌هایی است که می‌توانند خاطرات گذشته را زنده کنند و باعث بروز علائم شوند. این محرک‌ها می‌توانند شامل صداها، تصاویر، بوها یا حتی مکان‌های خاص باشند.
اگرچه ممکن است فرد مبتلا به PTSD نتواند تمام محرک‌ها را پیش‌بینی کند، اما گفتگو با او در مورد اینکه چه عواملی بیشتر موجب ناراحتی‌اش می‌شود، می‌تواند مفید باشد.
ایجاد محیط امن و قابل اعتماد
افرادی که با PTSD زندگی می‌کنند، اغلب احساس ناامنی و بی‌اعتمادی را تجربه می‌کنند. به همین دلیل، ایجاد محیطی پایدار، قابل پیش‌بینی و امن برای آن‌ها بسیار اهمیت دارد. این کار می‌تواند شامل ایجاد روال‌های روزانه، کم کردن عوامل استرس‌زا در محیط خانه و حمایت از انتخاب‌های او در امور روزمره باشد.
به‌عنوان مثال، اگر او تمایل دارد در خانه بیشتر وقت بگذراند، این انتخاب را به‌جای اصرار به بیرون رفتن بپذیرید. در عین حال، می‌توانید او را به فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی‌های آرام، یوگا یا مدیتیشن تشویق کنید که به کاهش استرس کمک می‌کنند.
حمایت از درمان و پیگیری کمک حرفه‌ای
اگرچه حمایت عاطفی شما بسیار مهم است، اما فرد مبتلا به PTSD ممکن است به درمان حرفه‌ای نیاز داشته باشد. این درمان می‌تواند شامل روان‌درمانی، دارودرمانی یا روش‌های دیگر باشد. تشویق او به مراجعه به متخصصان، بدون ایجاد فشار، می‌تواند به روند درمان او کمک کند.
مدیریت شرایط بحرانی
برخی از افرادی که PTSD دارند ممکن است گاهی دچار حملات پانیک یا فلاش‌بک‌های شدید شوند. در چنین مواقعی، حفظ آرامش و همراهی با او می‌تواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند. به یاد داشته باشید که هنگام بروز یک بحران نکات زیر را رعایت کنید:
- از حرکات ناگهانی خودداری کنید.
- به‌آرامی به او بگویید که در حال تجربه فلاش‌بک است و اکنون در محیط امنی قرار دارد.
- او را تشویق کنید تا روی تنفس عمیق و آرام تمرکز کند.
- از لمس کردن او بدون اجازه خودداری کنید، زیرا ممکن است حس ناامنی را تقویت کند.
مدیریت خشم و نوسانات احساسی
اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند با نوسانات احساسی شدید، از جمله خشم غیرمنتظره، همراه باشد. این خشم معمولاً ناشی از استرس مزمن و احساس ناامنی است. اگر او درگیر این نوسانات احساسی شد، نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- خود را آرام نگه دارید و به او نشان دهید که شما یک منبع ثبات هستید.
- از بحث و جدال‌های غیرضروری پرهیز کنید و در صورت لزوم فضا را ترک کنید.
- پیشنهاد دهید که با هم درباره راه‌های مدیریت خشم صحبت کنید.
آر تی ام اس، بهترین درمان برای اختلال PTSD
اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و درمان آن چالش‌برانگیز باشد. درمان PTSD با آر تی ام اس (RTMS)، یک درمان غیرتهاجمی و بدون درد، با استفاده از امواج مغناطیسی، عملکرد بخش‌های مغزی مرتبط با اضطراب و استرس را تنظیم می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند که این روش می‌تواند علائم PTSD مانند فلاش‌بک‌ها، اضطراب شدید و نوسانات خلقی را کاهش داده و بهبودی طولانی‌مدت ایجاد کند. اگر عزیز شما از PTSD رنج می‌برد و درمان‌های دیگر نتیجه‌بخش نبوده‌اند، RTMS می‌تواند یک گزینه مؤثر و ایمن باشد.
