افسردگی پس از زایمان یا PPD معمولاً توسط ترکیبی از عوامل فیزیکی و عاطفی که پس از زایمان رخ می‌دهد ایجاد می‌شود. تاکید بر این نکته مهم است که افسردگی بعد از زایمان به دلیل کاری که مادر انجام می‌دهد یا انجام نمی‌دهد ایجاد نمی شود.
طبق گزارش موسسه ملی سلامت روان، حدود 15 درصد از تولدها منجر به PPD می‌شود. تغییرات ناگهانی در سطح هورمون پس از زایمان اغلب به ایجاد PPD کمک می‌کند. پس از تولد نوزاد، سطح استروژن و پروژسترون یک زن به طور چشمگیری کاهش می‌یابد که می‌تواند باعث شروع افسردگی پس از زایمان و سایر علائم PPD شود.
آنچه در این مقاله می خوانید:
افسردگی پس از زایمان چیست؟
افسردگی پس از زایمان یک احساس افسردگی شدید و طولانی مدت است که ممکن است پس از زایمان به وجود آید. اکثر افراد پس از بچه دار شدن، احساسات قوی مانند احساس اضطراب، ترس یا گناه خواهند داشت و ممکن است دوره‌های گریه و خستگی یا بی‌قراری را تجربه کنند. این احساسات اولیه ممکن است در دوران بارداری (افسردگی حین زایمان) شروع شود و بین 2 تا 3 هفته پس از زایمان ادامه یابد. افسردگی پس از زایمان در یک نفر از هر 7 نفری که زایمان می‌کنند، رخ می‌دهد.
علل افسردگی بعد از زایمان
علت دقیق افسردگی بعد از زایمان هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند، از جمله:
تغییرات هورمونی: نوسانات شدید هورمون‌ها پس از زایمان می‌تواند بر خلق و خو تأثیر بگذارد.
تغییرات سبک زندگی: مسئولیت‌های جدید مراقبت از نوزاد، کم خوابی و تغییر در روال زندگی می‌تواند باعث استرس و افسردگی شود.
عوامل روانی: سابقه افسردگی و بیماری روانی مادر یا سابقه خانوادگی افسردگی و بیماری‌های روانی از عوامل خطر احتمال ابتلا افسردگی پس از زایمان است. تحقیقات نشان می‌دهد که نزدیک به دو سوم زنان مبتلا به PPD دارای اختلال اضطراب نیز هستند.
سایر عوامل خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان عبارتند از:
- رویدادهای مهم زندگی که باعث استرس شدید عاطفی، مالی، سلامتی یا رابطه می شود
- به دنیا آوردن فرزندی با نیازهای خاص یا مشکلات سلامتی
- تجربیات تروماتیک یا سخت زایمان
- بارداری ناخواسته
- عدم وجود سیستم پشتیبانی
- سن زیر 20 سال یا بالای 40 سال
بسیاری از مطالعات ارتباط بین افسردگی پس از زایمان و سن مادر را بررسی کرده اند. یک مطالعه اخیر کانادایی نشان داد که احتمال ابتلا زنان به افسردگی پس از زایمان در سنین کمتر از 20 سالگی و بیشتر از 40 سالگی بیشتر است.
علائم افسردگی پس از زایمان
علائم افسردگی پس از زایمان برای هر فرد مبتلا متفاوت است، اما به طور کلی شامل ترکیبی از عوامل مختلف است. برخی از علائم اولیه PPD که زنان تجربه می‌کنند عبارتند از:
- اضطراب
- احساس غمگینی یا ناراحتی
- داشتن نوسانات خلقی یا تحریک پذیری
- مشکل در تمرکز، خواب یا اشتها
- گریه کردن
برای اکثر مادران جدید، این احساسات و علائم در چند هفته اول پس از زایمان ایجاد می‌شود و می‌تواند تا شش ماه ادامه یابد. در برخی موارد، علائم ممکن است در ماه‌های قبل از زایمان ایجاد شود.
علائم افسردگی پس از زایمان
1. احساسات غم و نا امیدی شما بعد از زایمان بهتر نمی‌شود
داشتن احساسات ناراحت کننده و غم در 2 هفته اول بعد از تولد طبیعی است. پس از آن شما باید احساس بهتری داشته باشید. اما اگر هفته‌ها بعد همچنان غمگین یا حتی ناامید هستید و احساسات‌تان قوی‌تر می‌شوند، این علائم از علائم احساسات اولیه که شایع هستند، بیشتر است.
2. غم یا احساس گناه افکار شما را فرا گرفته است
برخی از والدین ممکن است هر چند وقت یکبار احساس ناراحتی کنند. اما اگر مرتباً گریه می‌کنید، یا اغلب از پدر و مادر بودن احساس ناخشنودی می‌کنید، یا اغلب به‌عنوان یک والد «از خود ناراحت هستید»، اینها ممکن است جزو اولین نشانه‌های افسردگی پس از زایمان باشند.
3. علاقه و انگیزه خود را برای انجام کارهایی که از آنها لذت می‌برید از دست داده‌اید
اگر متوجه تغییری در علاقه خود به انجام برخی فعالیت‌هایی شدید که قبل از بارداری و بچه دار شدن انجام می‌دادید، ممکن است افسردگی پس از زایمان را تجربه کنید. در مورد تغییرات خلق و خو و عادات خود با پزشک خود صحبت کنید.
4. در تصمیم گیری یا تمرکز مشکل دارید
شاید شما آنقدر خسته هستید که نمی‌توانید درست فکر کنید. اگر نمی‌توانید تصمیم بگیرید که از رختخواب بلند شوید، دوش بگیرید، پوشک کودکتان را عوض کنید یا او را به پیاده روی ببرید، اینها ممکن است نشانه‌های افسردگی پس از زایمان باشند.
5. نگران هستید که پدر و مادر خوبی نباشید
نگرانی در مورد فرزندپروری در میان والدینی که نوزادانشان بیمار یا نارس هستند یا با نیازهای ویژه متولد شده اند، رایج تر است. اما اگر وضعیت شما اینطور نیست، پس شک و تردید مداوم در مورد خودتان به عنوان والدین می‌تواند معنای دیگری داشته باشد.
6. الگوهای خواب یا عادات غذایی شما تغییر کرده است
طبیعی است که نحوه خوابیدن و غذا خوردن شما بعد از تولد نوزاد تغییر کند. اما اگر نمی‌توانید حتی زمانی که کودکتان در حال چرت زدن است استراحت کنید یا همیشه در خواب هستید، احتمالاً به افسردگی پس از زایمان دچار هستید.
7. انگیزه، انرژی و علاقه به کودک را از دست داده‌اید
اگر متوجه تغییری در میزان تحرک خود شدید یا اگر میزان علاقه‌تان به نوزاد کاهش یافته است یا احساس می‌کنید که فرزند خود را نمی خواهید، در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کنید. این یکی دیگر از علائم افسردگی پس از زایمان است .
8. به آسیب رساندن به خود یا کودکتان فکر می‌کنید
افکار خودکشی، یا آسیب رساندن به خود یا نوزادتان، نشانه‌های پیشرفته افسردگی پس از زایمان و حتی روان پریشی پس از زایمان است، یک بیماری روانی نادر و جدی که با افسردگی پس از زایمان اتفاق می‌افتد. اگر هر نوع افکار خودکشی دارید، در بحران هستید و باید فوراً با پزشک و مشاور صحبت کنید.
جدول زمانی افسردگی پس از زایمان
شروع علائم و نشانه‌ها معمولاً در چند هفته اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد. با این حال، گاهی اوقات علائم ممکن است دیرتر شروع شوند و علائم ممکن است در ابتدا تشدید شوند و در ماه‌های بعد کاهش پیدا کنند.
علائم افسردگی پس از زایمان ممکن است تا شش ماه پس از زایمان ادامه داشته باشد. با این حال، اگر PPD درمان نشود، می‌تواند خطر تبدیل شدن به یک اختلال افسردگی مزمن را به همراه داشته باشد.
انواع و تغییرات افسردگی پس از زایمان
انواع و انواع مختلفی از افسردگی پس از زایمان وجود دارد که هر کدام علائم و محرک های اولیه خود را دارند.
بلوز پس از زایمان
اختلال بلوز پس از زایمان یا بیبی بلوز (Baby Blues) یک واکنش عاطفی شایع است که بسیاری از مادران پس از زایمان تجربه می‌کنند. این اختلال معمولا چند روز تا چند هفته پس از زایمان آغاز می‌شود و به طور خود به خود برطرف می‌شود. این اختلال شامل علائم غمگینی، گریه، خستگی، بی‌خوابی و اضطراب است.
اضطراب پس از زایمان
اضطراب پس از زایمان یک اضطراب شدید و مزمن است که می‌تواند از هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد و شامل عصبی بودن، ترس و نگرانی دائمی از اینکه اتفاق وحشتناکی برای نوزاد بیفتد، می‌شود.
اختلال وسواس اجباری پس از زایمان (OCD)
اختلال وسواس اجباری پس از زایمان (OCD) 4-5 ماه قبل از زایمان و یک ماه پس از زایمان رخ می‌دهد. این اختلال شامل افکار یا تصاویر آزاردهنده‌ای از آسیب‌هایی است که به نوزاد وارد می‌شود یا ترس یا نگرانی غیرقابل کنترل از تنها ماندن با نوزاد.
اختلال پانیک پس از زایمان
اختلال پانیک پس از زایمان نوعی اضطراب پس از زایمان است که شامل علائم فیزیکی مانند ضربان قلب، سفت شدن قفسه سینه، تهویه هوا، سرگیجه، ضعف و سایر علائم شدید است.
اختلال استرس پس از سانحه پس از زایمان (PTSD)
اختلال استرس پس از سانحه پس از زایمان (PTSD) اختلالی است که از ضربه‌ای ناشی می‌شود که در حین زایمان یا پس از آن رخ داده است. این اختلال می‌تواند شامل حوادثی مانند سزارین برنامه ریزی نشده، فرستادن نوزاد به NICU، عوارض زایمان فیزیکی، یا عدم حمایت یا اطمینان عمومی در حین زایمان باشد.
روان پریشی پس از زایمان
روان پریشی پس از زایمان یک اختلال نادر و شدید است که با تغییرات شدید علائم از بی‌قراری و اضطراب گرفته تا از دست دادن حافظه و سردرگمی و همچنین توهمات و بی‌علاقگی به کودک خود مشخص می‌شود. زنان مبتلا به اختلال دوقطبی و اختلال اسکیزوافکتیو نسبت به سایر زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به PPD هستند.
افسردگی بعد از زایمان چگونه تشخیص داده می شود؟
روش‌های مختلفی وجود دارد که پزشکان افسردگی پس از زایمان را تشخیص می‌دهند .آنها ابتدا باید بین شرایط بیماری روانی مختلف تمایز قائل شوند. پزشکان همچنین شدت این بیماری و اینکه آیا این بلوز کوتاه مدت پس از زایمان است یا چیزی شدیدتر را تفسیر خواهند کرد.
پزشکان از ابزارهای تشخیصی مانند پرسشنامه غربالگری افسردگی بعد از زایمان برای تشخیص استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است آزمایش خون را برای رد سایر شرایط پزشکی مانند اختلال تیروئید تجویز کنند. در نهایت متخصصان سلامت روان از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) برای کمک به تشخیص شرایط روانی مانند افسردگی پس از زایمان استفاده خواهند کرد.
افسردگی پس از زایمان در مردان
در حالی که این افسردگی بعد از زایمان عمدتاً مادر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، پدرها نیز ممکن است افسردگی پس از زایمان را تجربه کنند. در مردان این وضعیت ممکن است در 12 ماه اول زندگی کودک رخ دهد که نسبت به زنان دیرتر اتفاق می‌افتد. در حالی که مردان ممکن است متفاوت از زنان با علائم خود کنار بیایند، افسردگی پس از زایمان در مردان علائم مشابهی ایجاد می‌کند.
علائمی که مردان ممکن است تجربه کنند عبارتند از:
- افسردگی
- احساس گناه
- کمبود خواب
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های اجتماعی یا سایر فعالیت‌ها
- مشکل در تمرکز بر روی وظایف
- تحریک پذیری
- سرخوردگی
- رفتار خشن و عصبانی
چگونه افسردگی پس از زایمان بر روابط و ازدواج تأثیر می‌گذارد؟
افسردگی پس از زایمان می‌تواند به طور قابل توجهی بر روابط و ازدواج تأثیر بگذارد .از آنجایی که خلق و خو و رفتار افراد مبتلا به شدت در طول هفته‌ها تغییر می‌کند، می‌تواند باعث نگرانی یا فشار زیادی بر طرف مقابل شود .
تولد نوزاد برای زوج ها در هر شرایطی دشوار است. اما استرس اضافی مقابله با افسردگی پس از زایمان می‌تواند مجموعه جدیدی از مشکلات را ایجاد کند که بسیاری از زوج‌ها احساس می‌کنند برای مقابله با آنها آماده نیستند.
از آنجایی که هنوز تصورات نادرستی در مورد اختلالات عاطفی مانند PPD وجود دارد، در بسیاری از موارد درک و همدلی کامل شریک زندگی بر روی فرد مبتلا اتفاق نمی‌افتد.
مشکلاتی که ممکن است ایجاد شود عبارتند از:
- عدم ارتباط بین زوجین
- بار اضافی افزایش مسئولیت در قبال نوزاد و مادر
- کاهش رابطه جنسی و صمیمیت
- اضطراب در مورد زمان پایان علائم PPD
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های دیگر و زمان برای خود
درمان افسردگی پس از زایمان
درمان افسردگی بعد از زایمان می‌تواند بر اساس شدت بیماری و نیازهای منحصر به فرد شما متفاوت باشد. به طور معمول، پزشک شما برخی از درمان‌ها مانند درمان شناختی رفتار (CBT)، نوعی روان درمانی یا «گفتار درمانی » را پیشنهاد می‌کند.
حمایت اجتماعی و خانوادگی نیز می‌تواند در دوره پس از زایمان بسیار موثر باشد. گروه‌های حمایت از افسردگی پس از زایمان نیز وجود دارند که محیط امنی را برای زنان فراهم می‌کنند تا بتوانند احساسات خود را در طول دوره PPD پردازش کنند. شرکت در این گروه‌های حمایتی به شما این امکان را می‌دهد تا با سایر مادرانی که تجربه مشابهی دارند، ارتباط برقرار کنید و از تجربیات آنها بهره‌مند شوید.
پزشک شما همچنین ممکن است برای کمک به کاهش برخی علائم PPD، به ویژه افسردگی و اضطراب، دارویی تجویز کند. داروهای ضد افسردگی رایج‌ترین داروهایی هستند که تجویز می شوند.
خواب کافی، تغذیه مناسب، ورزش منظم و گذراندن وقت با افراد مثبت‌اندیش نیز می‌تواند به مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان در بهبود خلق و خو کمک کند.
سخن آخر
افسردگی پس از زایمان یک بیماری پیچیده است که می‌تواند مادران تازه وارد را دچار احساس ناامیدی و تنهایی کند. بسیاری از زنان می‌توانند با حمایت و درمان مناسب بهبود پیدا کنند و احساس بهتری داشته باشند.
درخواست کمک از پزشک، خانواده، دوستان یا یک متخصص بهداشت روان نشانه ضعف نیست، بلکه نشانه قدرت و مسئولیت‌پذیری است. بنابراین اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کنید، مهم است که به پزشک یا متخصص بهداشت روان مراجعه کنید. تشخیص این بیماری بر اساس ارزیابی علائم و تاریخچه پزشکی انجام می‌شود.
