فلاش بک های PTSD از رایج ترین مشکلات افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است که تاثیراتی منفی بر روی زندگی آن ها می گذارد. ما در ادامه مقاله سعی داریم راه کارهایی برای درک، مدیریت و کنترل این فلش بک ها که اغلب غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل کنترل به نظر می رسند را ارائه دهیم. همچنین به شما روش های درمانی را معرفی کنیم که به شما در کنترل و کاهش فلش بک ها کمک می کنند.
فلاش بک های PTSD چیست؟
فلاش بک یا بازگشت فرد به خاطرات و رویدادهای گذشته زمانی اتفاق می‌افتد که شما یک حادثه تلخ که در گذشته اتفاق افتاده است را خیلی واضح و به صورت زنده، دوباره تجربه می‌کنید. یعنی واقعا احساس می‌کنید که آن حادثه دوباره در حال اتفاق افتادن است. این فلاش‌بک‌ها می‌توانند به صورت ناگهانی و غیرمنتظره اتفاق بیفتند. سپس باعث شوند شما احساساتی مثل ترس، اضطراب، غم، اندوه و … را تجربه کنید.
درست است که همه افراد مبتلا به PTSD فلاش‌بک‌ها را تجربه نمی‌کنند. اما این یکی از رایج‌ترین اختلالات افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه به حساب می‌آید.
فلاش بک های PTSD چه احساسی ایجاد می کنند؟
فلاش‌بک‌ها چیزی بسیار بیشتر از یادآوری یک خاطره هستند. در طول یک فلاش‌بک، امکان دارد احساس کنید که دوباره در حال تجربه آن حادثه تلخ در زندگی هستید. این تجربه می‌تواند شامل احساسات عاطفی و جسمانی باشد که شما در طول اتفاق افتادن آن حادثه تجربه کرده‌اید.
به عنوان مثال، شخصی که مورد آزار جنسی قرار گرفته است؛ امکان دارد احساس کند که فرد متجاوز از نظر فیزیکی در کنار او قرار دارد. یا اگر جانباز جنگی باشد ممکن است فلاش‌بک‌هایی از جنگ را تجربه کند. در طول اتفاق افتادن فلاش بک های PTSD نیز، ممکن است:
- تصاویر کامل یا جزئی از حادثه تلخ را ببیند.
- صداهای یا کلماتی مرتبط با آن رویداد را بشنود.
- احساسات فیزیکی مثل درد، لمس شدن، تپش قلب شدید و … را تجربه کند.
- در مورد اتفاقات دوران گذشته احساس سردرگمی کند.
برخی از افراد فلاش بک های PTSD را به عنوان نوعی گسستگی تجربه می‌کنند. گسستگی حالتی است که در آن فرد احساس می‌کند از افکار، احساسات، خاطرات یا هویت خود جدا شده است. در نتیجه امکان دارد احساس کند که در حال دیدن یک فیلم است؛ یا مکان فعلی خود را نشناسد.
توجه داشته باشید که هر فلاش‌بک شامل مرور کردن مجدد رویداد یا حادثه تلخ از ابتدا تا انتها نیست./ امکان دارد فقط برخی از جنبه‌های حادثه را دوباره تجربه کنید. یا ممکن است فقط احساسات یا واکنش‌های جسمانی را تجربه کنید.
طول این فلاش‌بک‌ها نیز می‌تواند از چند ثانیه تا چندین ساعت با یکدیگر متفاوت باشد.
مدیریت فوری فلاش بک های PTSD
در زمان وقوع فلش بک ها، استفاده از شیوه زیر می تواند به شما کمک کند تا خیلی سریع به زمان حال برگردید و قدرت فلش بک ها را کاهش دهید.
-
تکنیک زمین گیر کردن پنج حس
- بینایی: به اطراف نگاه کنید و 5 چیزی که می بینید را نام ببرید.
- لامسه: با لمس کردن چهار شی اطراف خود، بافت، دما و … را توصیف کنید.
- شنوایی: با دقت به اطراف خود گوش داده و 3 صدا چون تیک تاک ساعت، ترافیک و … را شنایی کنید.
- بویایی: به دنبال شناسایی هر بویی در محیط اطراف باشید.
- چشایی: با صرف یک نوشیدنی یا وعده ای کوچک، تمرکز خود را بر طعم‌ها و احساسات دهان خود بگذارید.
-
با خودتان صحبت کنید
به خود یادآوری کنید که در حال مرور خاطرات گذشته هستید. یا اینکه آن رویداد آسیب‌زا در حال حاضر اتفاق نمی‌افتد. مهم نیست چقدر وحشتناک باشد. به خودتان بگویید که در امان هستید.
راهکارهای درمان فلاش بک های PTSD
در صورتی که اختلال استرس پس از سانحه تشخیص داده شود؛ شیوه های درمانی متعددی در دسترس است که می تواند تاثیر چشمگیری در بهبود وضعیت شما داشته باشد. از این شیوه ها عبارت اند از:
حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد به واسطه حرکت چشم (EMDR)
در این تکنیک نوآورانه، از شما خواسته می شود تا تصاویر ناراحت کننده مربوط به ترومای خود را به یاد بیاورید. در عین حال نیز، چشم های خود را به چپ و راست حرکت داده و بچرخانید. یا ضربه های بر روی دست خود بزنید. این کار می تواند به مرور زمان باعث کاهش پیدا کردن تاثیر عاطفی فلاش بک های PTSD شود. همچنین به شما این امکان را می دهد تا آسیب روانی یا ترومای ایجاد شده را به شیوه سالم تری در ذهن خود پردازش کنید.
درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما (TF-CBT)
این نوع از درمان شناختی رفتاری CBT به صورت خاص برای افرادی طراحی شده است، که تروما را تجربه کرده اند. در این روش، به شما کمک می شود تا الگوهای فکری ناکارآمد مربوط به تروما (مثل احساس گناه یا سرزنش خود) را شناسایی و تغییر دهید.
علاوه بر این، در جلسات درمانی این شیوه از تکنیک‌های مواجهه استفاده می شود. در این تکنیک، به شما این امکان داده می شود تا در یک محیط امن و کاملا کنترل شده به صورت تدریجی با فلاش بک های PTSD مواجهه شوید.
این کار به شما کمک می کند تا تفکرات و واکنش‌های خود را نسبت به حادثه تلخ و رویدادهای گذشته که به یاد می آورید، مجددا بازسازی کنید. در نتیجه قدرت فلش بک ها را کاهش دهید.
درمان مواجهه طولانی مدت (PE)
PE شامل صحبت کردن مکرر و طولانی درباره تجربیات و حوادث تلخ گذشته با یک درمانگر آموزش دیده است. علاوه بر این، از شما خواسته می شود تا با چیزهایی که از آن ها دوری می کنید (مثل مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که شما را به یاد تروماها و بازگشت به خاطرات و رویدادهای گذشته می اندازد.) مواجهه شوید.
دلیل این روش، کمک کردن به شما برای پردازش کردن تروماها و در نهایت، کاهش ترس و نگرانی گره خورده با فلاش بک های PTSD است.
تحریک مکرر مغناطیسی از راه جمجمه (rTMS)
در این شیوه، پزشک با استفاده از دستگاهی به نام آر تی ام اس، پالس هایی مغناطیسی را به سمت نواحی خاصی از قشر مغز ارسال می کند. در اغلب موارد نیز این ناحیه از مغز، قشر جلوی پیشانی است که نقش مهمی در تنظیم احساسات و عملکردهای شناختی دارد.
هدف اصلی از این کار، تنظیم فعالیت های عصبی مغز است که نقش مهمی در تعدیل شبکه‌های عصبی درگیر در پردازش تروما دارد. نتیجه آن نیز، کاهش پیدا کردن علائم اصلی اختلال استرس پس از سانحه مثل افکار مزاحم، فلاش بک های PTSD و برانگیختگی های بیش از حد دارد.
استفاده از این شیوه، به ویژه برای افرادی که استفاده از شیوه های درمانی رایج چون روان درمانی و دارودرمانی برای آن ها بی نتیجه بوده است، می تواند بهترین گزینه درمانی باشد.
در صورتی که به اطلاعات بیشتری درباره درمان PTSD با آر تی ام اس rTMS نیاز دارید؛ همکاران ما در آر تی ام اس ایران، آماده ارائه مشاوره رایگان به شما عزیزان هستند.
سخن آخر
هر چند که فلاش بک های PTSD می توانند دردناک و غیرقابل پیش بینی باشند و زندگی را برای شما سخت کنند. اما باید بدانید که این پایان راه نیست. درک این نکته نیز که فلاش بک ها فقط واکنش طبیعی مغز ما به رویدادهای تلخ و ناگوار زندگی هستند نیز، اولین قدم ما برای بهبودی به حساب می آید. با استفاده از شیوه های گفته شده نیز، می توانید کنترل زندگی را از دست گذشته خارج کرده و به دست بگیرید.
