استرس شغلی، پدیده‌ای است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشد و بهره‌وری فرد و سازمان را کاهش دهد. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که توقعات کاری فراتر از توانایی‌های فرد باشد و او را با فشارهای آسیب‌زا مواجه کند.
این استرس می‌تواند نمودهای متعددی از جمله علائم جسمی مثل خستگی و سردرد تا مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی داشته باشد. در ادامه این مطلب، علل بروز استرس شغلی، راه‌های پیشگیری و مدیریت آن و معرفی یکی از جدیدترین روش‌های درمانی به نام آر تی ام اس (RTMS) را بررسی می‌کنیم.
اگر شما هم با مشکل استرس شغلی دست و پنجه نرم می‌کنید، با ما همراه باشید تا راهکارهای موثری برای کنترل این چالش پیدا کنید.
استرس شغلی چیست؟
قبل از اینکه به بررسی دلایل و راه‌های مقابله با استرس شغلی بپردازیم، بد نیست مفهوم آن را توضیح دهیم. استرس شغلی زمانی رخ می‌دهد که نیازهای کاری فراتر از توانایی‌ها، منابع یا نیازهای فرد باشد و باعث پاسخ‌های جسمی و روحی آسیب‌زا شود. این وضعیت می‌تواند سلامت و حتی زندگی کاری فرد را به خطر بیندازد.
برخلاف چالش که می‌تواند محرکی مثبت برای یادگیری و پیشرفت باشد، استرس زمانی ایجاد می‌شود که وظایف کاری به مرحله‌ای برسند که فرد دیگر نتواند از پس آن‌ها بربیاید.
عوامل متعددی مانند ساعات کاری طولانی، مسئولیت‌های سنگین، تضاد با همکاران یا مدیران و نگرانی از امنیت شغلی می‌توانند به بروز استرس منجر شوند. این نوع استرس نه تنها باعث فرسودگی جسمی و روانی فرد می‌شود، بلکه بهره‌وری سازمانی را هم کاهش می‌دهد و می‌تواند به غیبت‌های طولانی‌مدت منجر شود.
اینکه فردی یک موقعیت را به عنوان چالش ببیند یا آن را استرس‌زا تلقی کند، به ویژگی‌های شخصیتی و شرایط زندگی او بستگی دارد.
علائم و نشانه‌های استرس شغلی
استرس شغلی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت جسمی، روانی و رفتاری افراد داشته باشد. شناخت علائم و نشانه‌های استرس در محیط کار می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بهتر آن کمک کند. در ادامه، تمامی علائم استرس شغلی را آوردهایم:
علائم جسمی استرس شغلی
علائم جسمی استرس شغلی می‌توانند به شکل مشکلات جسمی مختلف بروز کنند که معمولاً نتیجه فشار طولانی‌مدت هستند:
- – خستگی.
- – سفتی و درد در عضلات.
- – سردرد
- – تپش قلب
- – مشکلات خواب (بی‌خوابی)
- – مشکلات گوارشی (اسهال یا یبوست)
- – بروز جوش، خارش یا دیگر مشکلات پوستی.
علائم روحی و روانی استری شغلی
علائم روحی و روانی استرس شغلی تأثیر مستقیمی بر سلامت روان فرد دارند و می‌توانند باعث کاهش کیفیت زندگی شوند:
- – افسردگی: احساس غمگینی و ناامیدی.
- – اضطراب: نگرانی مداوم و بی‌دلیل.
- – ناامیدی: از دست دادن انگیزه و امید.
- – تحریک پذیری: واکنش‌های تند و غیرعادی به موقعیت‌های عادی.
- – بدبینی: دیدگاه منفی و فقدان اعتماد به آینده.
- – احساس خستگی مفرط و ناتوانی.
- – کاهش تمرکز و توانایی تصمیم‌گیری.
علائم رفتاری استرس شغلی
علائم رفتاری استرس شغلی می‌توانند به تغییرات منفی در نحوه عملکرد و تعاملات فرد در محیط کار منجر شوند:
- – عدم حضور مکرر در محل کار.
- – رفتار تهاجمی و غیرمعمول.
- – کاهش خلاقیت و ابتکار.
- – کاهش کیفیت و بهره‌وری در کار.
- – تنش و اختلاف با همکاران و مدیران.
- – نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری.
- – واکنش‌های شدید به موقعیت‌های ناامیدکننده.
- -کاهش انگیزه و اشتیاق به کار.
- – تمایل به دوری از دیگران و کاهش مشارکت اجتماعی.
- این علائم می‌توانند بر اساس فرد و شرایط متفاوت باشند و نیاز به توجه و مدیریت دارند تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
دلایل استرس شغلی
همانطور که گفتیم، استرس شغلی ناشی از تعامل میان فرد و شرایط کاری است و دلایل آن می‌تواند بسیار متفاوت باشد. برخی معتقدند که ویژگی‌های فردی مانند شخصیت و سبک مقابله نقش اصلی را دارند، در حالی که شواهد نشان می‌دهند شرایط کاری نامناسب معمولاً برای اکثر افراد استرس‌زا است.
در ادامه، فهرستی از دلایل استرس شغلی را گفتهایم:
- عدم کنترل بر حجم کار
- تقاضاهای بالا برای زمان و انرژی
- ابهام در مسئولیت‌ها
- ترس از اخراج یا تغییرات سازمانی
- مدیریت ضعیف و فقدان حمایت
- روابط دشوار با همکاران
- قلدری یا آزار و اذیت در محیط کار
- فرهنگ سازمانی نامناسب
- شیوه‌های مدیریتی ناکارآمد
- محیط فیزیکی نامناسب کار
- ضعف در مدیریت تغییرات شغلی
- ساعات طولانی کار
- ضرب‌الاجل‌های فشرده
- ناامنی شغلی
- عدم خودمختاری در کار
- کارهای یکنواخت و خسته‌کننده
- نداشتن مهارت‌های کافی برای انجام کار
- نظارت بیش از حد
- محیط کاری ناکافی و نامناسب
- کمبود تجهیزات لازم
- فرصت‌های کم برای ترفیع
- روابط ضعیف با همکاران یا مدیران
این دلایل نشان می‌دهند که شرایط کاری مناسب و مدیریت صحیح می‌تواند از بروز بسیاری از این استرس‌ها جلوگیری کند.
چرا باید از استرس شغلی در محیط کار پیشگیری کنیم؟
همانطور که از دلایل گفته شده مشخص است، گاهی مواقع محیط کار و مدیران باعث استرس شغلی در کارمندان می‌شوند. این در حالی است که پیشگیری از استرس شغلی در محیط کار نه تنها به بهبود سلامت کارکنان کمک می‌کند، بلکه مزایای زیادی برای سازمان و جامعه دارد.
این اقدامات باعث ایجاد محیط کاری سالم‌تر و بهره‌وری بیشتر می‌شود. در ادامه، برخی از فواید اصلی پیشگیری از استرس شغلی را میبینید:
- – کاهش علائم مشکلات جسمی و روانی
- – کمتر شدن تعداد آسیب‌ها و بیماری‌ها
- – کاهش زمان از دست رفته در کار
- – کاهش استفاده از مرخصی استعلاجی و غیبت‌ها
- – کاهش جابجایی کارکنان
- – افزایش بهره‌وری
- – بالا رفتن رضایت شغلی
- – افزایش تعهد و مشارکت کارکنان
- – کاهش هزینه‌های کارفرما
- – بهبود سلامت کارکنان و رفاه جامعه
راه‌های مقابله و پیشگیری از استرس شغلی
استرس شغلی می‌تواند سلامت و عملکرد شما را تحت تأثیر قرار دهد، اما با استفاده از روش‌های درست می‌توان آن را مدیریت و حتی از بروز آن جلوگیری کرد. در ادامه، راهکارهایی برای مقابله با استرس شغلی گفتهایم که می‌توانند به شما کمک کنند تا بهتر با فشارهای کاری کنار بیایید:
شناسایی عوامل استرس‌زا
ابتدا مشخص کنید چه چیزهایی در محیط کار شما باعث استرس می‌شوند. این شناخت کمک می‌کند تا بتوانید برای کاهش یا حذف آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.
تمرکز بر تغییرات قابل کنترل
روی مواردی تمرکز کنید که می‌توانید تغییر دهید، مثل تنظیم زمان‌بندی کارها یا پیدا کردن راه‌های لذت‌بخش در روز کاری. این تغییرات کوچک می‌توانند تفاوت بزرگی ایجاد کنند.
مقابله با استرس در لحظه
از تکنیک‌های تنفس عمیق استفاده کنید. این کار ساده می‌تواند به شما کمک کند ضربان قلب خود را آرام کنید و در لحظات پراسترس آرامش بیشتری داشته باشید.
صحبت با افراد معتمد
با یک همکار، مدیر یا دوستان و خانواده درباره نگرانی‌هایتان صحبت کنید. شنیدن حمایت و توصیه‌های دیگران می‌تواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.
تقویت تاب‌آوری
سعی کنید در برابر مشکلات، رویکردی مثبت و سازنده داشته باشید. این کار به شما کمک می‌کند بهتر با چالش‌ها کنار بیایید و از آن‌ها درس بگیرید.
تغییر دیدگاه به مسائل
سعی کنید به مسائل کاری از زاویه‌ای متفاوت نگاه کنید. اگر نمی‌توانید شرایط را تغییر دهید، به دنبال یادگیری از موقعیت‌ها و پیدا کردن جنبه‌های مثبت آن‌ها باشید.
تعیین مرزهای کاری
زمان کاری و استراحت خود را از هم جدا کنید. این کار به خصوص برای کسانی که از خانه کار می‌کنند اهمیت دارد تا بتوانند در اوقات فراغت خود استراحت کنند و از استرس دور شوند.
مراقبت از سلامت جسمی
توجه به سلامت جسمی‌تان کمک می‌کند با استرس بهتر مقابله کنید. فعالیت بدنی، تغذیه مناسب و نوشیدن کافی آب می‌تواند به شما انرژی و قدرت لازم برای مدیریت استرس را بدهد.
این روش‌ها به شما کمک می‌کنند تا استرس شغلی را کاهش دهید و در محیط کار خود احساس بهتری داشته باشید.
مقابله با استرس شغلی با کمک روش آر تی ام اس (RTMS)
درمان استرس شغلی با روش آر تی ام اس (RTMS) به عنوان یک راهکار غیرتهاجمی، ایمن و موثر شناخته می‌شود که بدون نیاز به دارو یا جراحی انجام می‌شود.
این روش که توسط سازمان FDA از سال 2008 تأیید شده، برای افرادی مناسب است که به درمان‌های مرسوم مانند دارو و درمان‌های روان‌شناختی پاسخ نداده‌اند.
روش RTMS با ارسال پالس‌های الکترومغناطیسی کوتاه از طریق یک سیم‌پیچ بر روی سر، نواحی خاصی از مغز را تحریک می‌کند. این پالس‌ها باعث تحریک فعالیت‌های عصبی در قشر پیش‌پیشانی مغز می‌شوند و نوروپلاستیسیته ایجاد می‌کنند، یعنی به تنظیم و تقویت مسیرهای عصبی کمک کرده و خلق و خو را بهبود می‌بخشند.
مزایای درمان استرس شغلی با RTMS شامل بی‌نیازی به دارو و کاهش عوارض جانبی مرتبط با آن، عدم نیاز به جراحی یا بیهوشی و پاسخ سریع‌تر در مقایسه با داروهای ضدافسردگی است.
درمان با RTMS معمولاً در جلسات 30 الی 60 دقیقه‌ای و به مدت چند هفته انجام می‌شود و بیمار پس از هر جلسه می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.
آر تی ام اس برخلاف دارودرمانی که ممکن است با قطع مصرف داروها علائم بازگردند، اثرات ماندگارتری داشته و دوره درمانی کوتاه‌تری را شامل می‌شود. این روش به‌ویژه برای افرادی که با استرس شغلی دست و پنجه نرم می‌کنند و به دنبال راه‌حلی سریع و پایدار هستند، گزینه‌ای مناسب است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و بررسی اینکه آیا این روش برای شما مناسب است، با پزشک متخصص مشورت کنید یا با یک مرکز درمانی مرتبط تماس بگیرید تا مشاوره لازم را دریافت کنید.
