افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در جهان است و می‌تواند جنبه‌های مختلف زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. احساس غم و اندوه برای همه ما طبیعی است، اما زمانی که این احساسات برای مدت طولانی باقی بمانند و بر زندگی روزمره تأثیر بگذارند، ممکن است نشان‌دهنده افسردگی باشند.
اما باید بدانید که افسردگی تنها یک نوع ندارد و انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند. در این مقاله، با انواع مختلف افسردگی در جوانان و تفاوت‌های آنها آشنا می‌شوید. همچنین درباره‌ی علائم، علل و روش‌های درمان هر نوع توضیحاتی ارائه می‌دهیم.
افسردگی چیست؟
افسردگی (depression) حالتی است که در آن فرد احساس غم، ناامیدی و بی‌انرژی بودن را برای مدت طولانی تجربه می‌کند.
شاید برایتان پیش آمده باشد که در دوره‌هایی از زندگی احساس ناراحتی کنید، اما افسردگی فراتر از یک غم ساده است؛ وقتی فعالیت‌هایی که قبلاً برایتان لذت‌بخش بودند دیگر جذابیتی ندارند و حتی انجام کارهای روزمره سخت می‌شود.
احساس افسردگی می‌تواند بر خواب، اشتها و روابط شما تأثیر بگذارد. گاهی اوقات، افسردگی بدون دلیل مشخصی بروز می‌کند و تنها با حمایت و درمان مناسب قابل مدیریت است. مهم است بدانید که افسردگی ضعف نیست و با دریافت کمک می‌توان آن را درمان کرد. در ادامه با انواع افسردگی بیشتر آشنا می‌شوید.
افسردگی اساسی (اختلال افسردگی ماژور)
افسردگی اساسی که به آن افسردگی بالینی یا افسردگی عمده نیز گفته می‌شود، یکی از شایع‌ترین و شدیدترین انواع افسردگی است.
اگر بیشتر روزها و برای حداقل دو هفته احساس غم، بی‌ارزشی یا ناامیدی داشته باشید و در انجام فعالیت‌های روزانه مشکل پیدا کنید، احتمال دارد دچار این نوع افسردگی باشید.
درمان افسردگی اساسی معمولاً شامل روان‌درمانی، داروهای ضدافسردگی و در برخی موارد درمان‌های فیزیکی مانند تحریک مغناطیسی مغز یا الکتروشوک درمانی (ECT) است. نکته مهم اینکه که فرد در طول درمان باید تحت نظارت پزشک و روانشناس باشد.
علائم رایج شامل:
- احساس غمگینی شدید و مداوم
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بوده‌اند
- تغییرات در اشتها و وزن
- مشکلات خواب (کم‌خوابی یا پرخوابی)
- خستگی و کاهش انرژی
- احساس بی‌ارزشی یا گناه بیش از حد
- مشکل در تمرکز
- افکار خودکشی
اختلال افسردگی پایدار (PDD) یا دیستایمیا
اختلال افسردگی پایدار یا مداوم، که قبلاً به نام دیستایمیا شناخته می‌شد، نوعی افسردگی خفیف‌تر اما بلندمدت است که حداقل دو سال ادامه دارد.
اگر احساس می‌کنید همیشه کمی غمگین هستید و نمی‌توانید شاد باشید، حتی در مواقع خوب زندگی، ممکن است این نوع افسردگی را تجربه کنید.
درمان اختلال افسردگی پایدار شامل روان‌درمانی طولانی‌مدت، به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری (CBT)و داروهای ضدافسردگی است. تغییر سبک زندگی، مانند ورزش منظم و خواب کافی، نیز می‌تواند مؤثر باشد.
علائم رایج شامل:
- تغییر در اشتها
- خواب زیاد یا کم
- کاهش انرژی و خستگی
- کاهش اعتماد به نفس
- احساس ناامیدی
- مشکل در تصمیم‌گیری
افسردگی پس از زایمان (افسردگی پریناتال و پست‌ناتال)
افسردگی زایمان یا در دوران بارداری و به نام افسردگی پریناتال ایجاد می‌شود یا پس از زایمان رخ می‌دهد که به آن افسردگی پست‌ناتال می‌گویند.
بسیاری از مادران در روزهای اول پس از تولد نوزاد احساس ناراحتی یا گریه دارند که به آن «بیبی بلوز» گفته می‌شود. اما اگر این احساسات بیشتر از دو هفته طول بکشند و شدت پیدا کنند، نشان‌دهنده افسردگی پس از زایمان است.
روان‌درمانی و حمایت اجتماعی نقش مهمی در درمان این نوع افسردگی دارند. در برخی موارد، داروهای ضدافسردگی و هورمون‌درمانی نیز تجویز می‌شوند.
علائم شامل:
- غمگینی عمیق و گریه‌های بی‌دلیل
- مشکل در برقراری ارتباط عاطفی با نوزاد
- احساس بی‌ارزشی یا گناه
- افکار آسیب به خود یا نوزاد
افسردگی فصلی (اختلال عاطفی فصلی- SAD)
اختلال عاطفی فصلی نوعی افسردگی است که به طور معمول در ماه‌های پاییز و زمستان ظاهر می‌شود و در بهار و تابستان بهبود پیدا می‌کند. کاهش نور خورشید در این فصول می‌تواند بر سطح هورمون‌های بدن تأثیر بگذارد و موجب افسردگی شود.
درمان افسردگی فصلی با استفاده از نور درمانی، داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی انجام می‌شود. همچنین، قرار گرفتن در معرض نور طبیعی و ورزش منظم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
علائم شامل:
- کاهش انرژی و خواب زیاد
- افزایش وزن و اشتیاق به کربوهیدرات‌ها
- احساس ناامیدی و غمگینی
- کناره‌گیری از اجتماع
افسردگی روان‌پریشانه (Psychotic Depression)
در برخی موارد شدید افسردگی اساسی، فرد ممکن است علائم روان‌پریشی مانند توهمات (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) و هذیان‌ها (باورهای غلط و غیرمنطقی) را تجربه کند که به آن افسردگی سایکوتیک یا افسردگی روان‌پریشانه می‌گویند.
درمان افسردگی سایکوتیک معمولاً شامل ترکیبی از داروهای ضدافسردگی و ضدروان‌پریشی است تا به بهبود علائم خلقی و کاهش نشانه‌های روان‌پریشی کمک کند.
در موارد شدید، ممکن است پزشک استفاده از الکتروشوک درمانی (ECT) را نیز به‌عنوان یک گزینه مؤثر و سریع‌الاثر برای بهبود علائم حاد توصیه کند.
علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- باور به اینکه فرد بد یا بی‌ارزش است
- احساس تحت تعقیب بودن
- شنیدن صداهایی که دیگران نمی‌شنوند
اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder)
اختلال دوقطبی نوعی بیماری روانی است که در آن فرد بین دو حالت متضاد دوره‌های شیدایی (مانیا) و دوره‌های افسردگی نوسان می‌کند.
در حالت شیدایی، فرد احساس سرخوشی شدید دارد، پرانرژی است، کمتر می‌خوابد و ممکن است تصمیم‌های عجولانه بگیرد. اما در دوره‌های افسردگی، برعکس، احساس غمگینی عمیق، خستگی و بی‌علاقگی نسبت به فعالیت‌های روزمره را تجربه می‌کند.
درمان این نوع افسردگی معمولاً شامل داروهای تثبیت‌کننده‌ی خلق و خو، داروهای ضدروان‌پریشی و روان‌درمانی است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نقش کلیدی در مدیریت این اختلال دارد.
علائم کلی اختلال دوقطبی شامل:
- احساس سرخوشی بیش از حد
- صحبت سریع و زیاد
- کاهش نیاز به خواب
- رفتارهای پرخطر
بیشتر بخوانید : آشنایی اختلال دو قطبی (علائم و روش های درمان)
افسردگی آتیپیک (Atypical Depression)
در افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول، برخلاف سایر انواع افسردگی، خلق‌وخو می‌تواند در پاسخ به رویدادهای مثبت بهبود پیدا کند. داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و درمان شناختی-رفتاری برای این نوع افسردگی مؤثر است.
علائم دیگر شامل:
- افزایش اشتها و وزن
- خواب زیاد
- احساس سنگینی در دست‌ها و پاها
- حساسیت بیش از حد به انتقاد
بیشتر بخوانید : افسردگی آتیپیک چیست؟ علائم، دلایل و روش‌های درمان
افسردگی موقعیتی (Situational Depression)
افسردگی موقعیتی در پاسخ به یک رویداد استرس‌زا در زندگی مانند از دست دادن شغل، طلاق یا مرگ عزیزان ایجاد می‌شود. این نوع افسردگی معمولاً پس از مدتی برطرف می‌شود، اما در برخی موارد به درمان نیاز دارد.
علائم این بیماری مشابه افسردگی اساسی است، اما مستقیماً به یک واقعه خاص ارتباط دارد. روان‌درمانی و حمایت اجتماعی معمولاً برای درمان افسردگی موقعیتی کافی است. گاهی اوقات درمان دارویی نیز توصیه می‌شود.
تفاوت انواع افسردگی با هم
در بخش‌های قبلی با انواع مختلف افسردگی آشنا شدید. حالا بیایید تفاوت‌های کلیدی میان این آنها را بررسی کنیم تا بتوانید درک بهتری از هر نوع افسردگی داشته باشید.
همانطور که دیدید، افسردگی انواع مختلفی دارد که تفاوت آنها در شدت علائم، مدت زمان و شرایط بروز آنها است. به‌عنوان مثال، افسردگی اساسی با احساس غم شدید و مداوم همراه است، در حالی که افسردگی مداوم (دیستایمیا) علائم خفیف‌تری دارد اما برای مدت طولانی‌تری (حداقل دو سال) ادامه پیدا می‌کند.
افسردگی دوقطبی شامل دوره‌های شیدایی و افسردگی است، در حالی که افسردگی فصلی معمولاً در ماه‌های سرد سال رخ می‌دهد.
برخی انواع دیگر مانند افسردگی بعد از زایمان و افسردگی موقعیتی به تغییرات هورمونی یا رویدادهای استرس‌زا مرتبط هستند. شناخت این تفاوت‌ها برای انتخاب درمان مناسب و بهبود مؤثر علائم اهمیت زیادی دارد.
بررسی تفاوت انواع افسردگی در جوانان
در ادامه انواع افسردگی را بر اساس تفاوتهایشان در قالب جدول آوردهایم:
| نوع افسردگی | شدت علائم | مدت زمان | الگوی خلق و خو | علت اصلی | روش درمان |
| افسردگی اساسی | شدید | حداقل 2 هفته | خلق پایین مداوم | عوامل ژنتیکی، شیمی مغز | دارو و روان‌درمانی |
| افسردگی مداوم | خفیف تا متوسط | حداقل ۲ هفته | خلق پایین مزمن | استرس‌های بلندمدت | دارو و روان‌درمانی بلندمدت |
| افسردگی دوقطبی | متغیر (شیدایی/افسردگی) | دوره‌ای | نوسانات شدید خلقی | نتیک، شیمی مغز | داروهای تثبیت‌کننده خلق و مشاوره |
| افسردگی فصلی | متوسط | فصلی (زمستان) | کاهش انرژی و خلق پایین در زمستان | کاهش نور خورشید | نوردرمانی، دارو و روان‌درمانی |
| افسردگی روان‌پریشانه | بسیار شدید | متغیر | شامل روان‌پریشی | استرس شدید، اختلالات روانی | ضدافسردگی + ضدروان‌پریشی، گاهی ECT |
| افسردگی پس از زایمان | متوسط تا شدید | پس از زایمان | خلق پایین و اضطراب پس از تولد | تغییرات هورمونی | روان‌درمانی، دارو و حمایت اجتماعی |
| افسردگی آتیپیک | متغیر | متغیر | بهبود موقت با رویداد مثبت | عوامل زیستی و محیطی | داروهای خاص |
درمان انواع افسردگیدر جوانان با روش آر تی ام اس (RTMS)
افسردگی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی بگذارد و انجام ساده‌ترین کارهای روزمره را دشوار کند. شاید شما هم درمان‌های رایج مانند داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی را امتحان کرده باشید اما همچنان علائم افسردگی را تجربه کنید.
در چنین مواقعی، ضروری است که به روش‌های نوین و مؤثر درمانی توجه شود. یکی از این روش‌ها، درمان افسردگی با آر تی ام اس (rTMS) است. این روش درمانی غیرتهاجمی با استفاده از پالس‌های مغناطیسی، بخش‌هایی از مغز را که مسئول تنظیم خلق‌وخو هستند تحریک و تنظیم می‌کند.
نکته مهم اینجاست که آر تی ام اس برخلاف بسیاری از داروها، عوارض جانبی جدی ندارد و نتایج آن در مدت زمان کوتاهی (۴ تا ۶ هفته) قابل مشاهده است.
تحقیقات نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد از افراد پس از استفاده از این روش، کاهش قابل توجهی در علائم افسردگی تجربه کرده‌اند. اگر به دنبال روشی ایمن، مؤثر و کم‌عارضه برای بهبود وضعیت روحی خود هستید، RTMS می‌تواند راهی مطمئن برای بازگشت به زندگی شاد و پرانرژی باشد.
منبع : www.beyondblue.org.au
