آیا می‌دانستید که افسردگی می‌تواند یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر خودکشی باشد؟ بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، دچار افسردگی یا سایر اختلالات روانی هستند، اما این بدان معنا نیست که هر فرد افسرده‌ای به خودکشی فکر می‌کند.
افسردگی یک بیماری جدی است که بر احساسات، افکار و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد و در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به بحران‌های عاطفی و تصمیمات ناگهانی شود.
خودکشی دومین علت مرگ در میان جوانان ۱۰ تا ۲۴ سال است و تحقیقات نشان می‌دهند که بیش از ۹۵ درصد افرادی که خودکشی می‌کنند، دچار نوعی اختلال روانی یا سوءمصرف مواد هستند. اما این بحران قابل پیشگیری است. شناسایی نشانه‌های افسردگی، توجه به رفتارهای هشداردهنده و ارائه حمایت به افراد در معرض خطر، می‌تواند جان بسیاری را نجات دهد.
در ادامه، درباره ارتباط بین افسردگی و خودکشی، نشانه‌های هشداردهنده و راهکارهای پیشگیری از این بحران صحبت خواهیم کرد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این چالش مواجه هستید، آگاهی و اقدام به‌موقع می‌تواند تغییری بزرگ ایجاد کند.
افسردگی و تأثیر آن بر خودکشی
افسردگی یکی از جدی‌ترین اختلالات روانی است که می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی فرد تأثیر بگذارد. این بیماری علاوه بر ایجاد احساس ناامیدی، کاهش انگیزه و بی‌علاقگی به زندگی، خطر خودکشی را نیز افزایش می‌دهد.
با این حال، لازم به ذکر است که داشتن افسردگی به معنای قطعی بودن اقدام به خودکشی نیست. بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی هرگز به خودکشی فکر نمی‌کنند، اما جمع زیادی از افرادی که بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند، به نوعی از اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی مبتلا بوده‌اند.
عوامل افزایش‌دهنده خطر خودکشی در افراد مبتلا به افسردگی
- عوامل متعددی می‌توانند خطر خودکشی در اثر افسردگی را افزایش دهند:
- داشتن سابقه اقدام به خودکشی
- وجود سابقه خودکشی در خانواده
- تجربه بحران‌های شدید روحی مانند از دست دادن شغل یا جدایی
- سوءمصرف الکل و مواد مخدر
- دسترسی به ابزارهای مرگبار مانند اسلحه و داروهای کشنده
- حضور در گروه‌هایی که با تبعیض و فشارهای اجتماعی بیشتری مواجه هستند مانند پناهجویان، مهاجران، بومیان و زندانیان
نشانه‌های خودکشی در اثر افسردگی
شناسایی نشانه‌های هشداردهنده خودکشی در اثر افسردگی در کاهش این خطر داشته باشد. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر در عادات غذا خوردن و خواب
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های معمول
- کناره‌گیری از دوستان و اعضای خانواده
- رفتارهای پرخاشگرانه و ناهنجار
- فرار از خانه یا محیط زندگی
- مصرف الکل و مواد مخدر
- بی‌توجهی به ظاهر و بهداشت شخصی
- انجام رفتارهای پرخطر و بی‌پروا
- تمرکز و وسواس بر موضوع مرگ و مردن
- افزایش شکایات جسمی مرتبط با ناراحتی روحی مانند سردرد، معده‌درد و خستگی شدید
- بی‌علاقگی نسبت به کار، تحصیل و فعالیت‌های اجتماعی
- احساس کسالت و بی‌حوصلگی دائمی
- مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری
- احساس پوچی و تمایل به مرگ
- عدم واکنش به تشویق و تحسین دیگران
- خوشحالی ناگهانی پس از یک دوره افسردگی شدید
- بیان افکار غیرمعمول و عجیب
- صحبت درباره خودکشی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم
راه‌های پیشگیری از خودکشی در اثر افسردگی
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چگونه می‌توان از خودکشی ناشی از افسردگی پیشگیری کرد؟ شاید شما فردی را بشناسید که با این چالش دست‌وپنجه نرم می‌کند یا شاید خودتان با احساسات ناخوشایند و ناامیدی مواجه شده‌اید.
حقیقت این است که خودکشی یک مشکل پیچیده اما قابل پیشگیری است. شما می‌توانید با شناخت راهکارهای مؤثر و به‌کارگیری آن‌ها، نقشی حیاتی در کاهش این بحران داشته باشید. در ادامه، به شما روش‌هایی را معرفی می‌کنیم که می‌توانند در سطح فردی، اجتماعی و حتی ملی به کاهش خطر خودکشی کمک کنند:
داروها و جلسات درمان افسردگی را قطع نکنید
رعایت دقیق مصرف داروهای تجویز‌شده و پایبندی به جلسات روان‌درمانی از مهم‌ترین راه‌های مدیریت افسردگی و کاهش خطر خودکشی است. قطع خودسرانه دارو یا نادیده گرفتن جلسات درمانی می‌تواند علائم را تشدید کند و فرد را در معرض بحران‌های روانی قرار دهد.
دسترسی به وسایل خودکشی را محدود کنید
دسترسی آسان به ابزارهایی مانند اسلحه گرم، داروهای کشنده و سموم، احتمال اقدام به خودکشی را افزایش می‌دهد. اگر خود یا فردی که نگران او هستید در معرض این خطر قرار دارد، می‌توانید با محدود کردن این وسایل، از بروز یک تصمیم ناگهانی جلوگیری کنید.
تأثیر رسانه‌ها را جدی بگیرید
رسانه‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی نگرش عمومی نسبت به خودکشی دارند. گزارش‌های نادرست و جنجالی می‌توانند تأثیر منفی داشته باشند. شما می‌توانید با انتخاب منابع معتبر و اشتراک‌گذاری اطلاعات مفید، به تغییر این روند کمک کنید.
مهارت‌های زندگی را در خود و اطرافیان تقویت کنید
توانایی کنترل احساسات، مدیریت استرس و حل مسائل زندگی، سپری دفاعی در برابر بحران‌های روحی ایجاد می‌کند. آموزش این مهارت‌ها به نوجوانان و جوانان، یکی از مهم‌ترین راه‌های کاهش خطر خودکشی است.
افراد در معرض خطر را شناسایی کنید
شاید در اطراف خود فردی را ببینید که دچار افسردگی است، تغییرات رفتاری دارد یا جملاتی درباره ناامیدی و پایان دادن به زندگی بیان می‌کند. شناخت این نشانه‌ها و ارائه حمایت، می‌تواند به نجات جان یک نفر منجر شود.
مصرف مواد مخدر و الکل را کنترل کنید
سوءمصرف مواد می‌تواند افکار خودکشی را تشدید کند. اگر خودتان یا کسی که می‌شناسید با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کند، کمک گرفتن از متخصصان ترک اعتیاد و حمایت‌های اجتماعی می‌تواند راهگشا باشد.
ارتباطات اجتماعی را تقویت کنید
احساس تنهایی و طردشدگی از مهم‌ترین عوامل در بروز خودکشی است. اگر فردی را می‌شناسید که گوشه‌گیر شده، با او تماس بگیرید، به دیدارش بروید و اجازه دهید بداند که تنها نیست.
آموزش مهارت‌های مقابله‌ای و مدیریت بحران
زندگی پر از چالش‌هایی است که گاهی به نظر غیرقابل‌تحمل می‌رسند. اما یادگیری مهارت‌هایی مانند تاب‌آوری، تفکر مثبت و برنامه‌ریزی برای حل مشکلات، می‌تواند به فرد کمک کند تا در برابر مشکلات، انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشد.
آگاهی‌بخشی درباره خودکشی و چگونگی کمک به افراد در معرض خطر
بسیاری از افراد نمی‌دانند که چگونه به یک فرد افسرده یا در معرض خودکشی کمک کنند. شما می‌توانید با آگاهی از روش‌های گفتگو، حمایت و ارجاع فرد به متخصص، به کاهش این بحران کمک کنید.
آر تی ام اس، روش درمانی موثر برای پیشگیری از خودکشی در اثر افسردگی
همانطور که ملاحظه کردید، افسردگی شدید یکی از مهم‌ترین عوامل خطر خودکشی است، به‌ویژه زمانی که به درمان‌های متداول مانند داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی پاسخ نمی‌دهد. یکی از روش‌های نوین و مؤثر در درمان افسردگی مقاوم به درمان، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تکراری(RTMS) است.
آر تی ام اس یک روش درمانی غیرتهاجمی است که با استفاده از پالس‌های مغناطیسی، نواحی خاصی از مغز را که در تنظیم خلق‌وخو نقش دارند، تحریک کرده و عملکرد آن‌ها را تنظیم می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند که RTMS می‌تواند در بیش از ۵۰ درصد افراد مبتلا به افسردگی شدید مؤثر باشد و حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد از بیماران پس از درمان، بهبودی کامل را تجربه می‌کنند.
این روش به‌خصوص برای افرادی که در معرض خطر خودکشی قرار دارند، اهمیت دارد، زیرا برخلاف داروهای ضدافسردگی، اثرات جانبی کمی دارد و می‌تواند در مدت‌زمان کوتاه‌تری علائم افسردگی را کاهش دهد.
rTMS علاوه بر درمان افسردگی، برای کاهش علائم اختلالات مرتبط با خودکشی مانند اختلال وسواس اجباری (OCD)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب مزمن و اختلال دوقطبی نیز کاربرد دارد.
این روش با کاهش افکار منفی و افزایش عملکرد شناختی، می‌تواند افراد را از چرخه ناامیدی و خطر خودکشی خارج کند.
در نهایت، درمان افسردگی با آر تی ام اس می‌تواند به‌عنوان یک گزینه مؤثر در پیشگیری از خودکشی در افرادی که به درمان‌های سنتی پاسخ نداده‌اند، مورد استفاده قرار بگیرد. ترکیب این روش با روان‌درمانی، اصلاح سبک زندگی و حمایت اجتماعی، بهترین نتایج را برای کاهش خطر خودکشی در بیماران افسرده به همراه خواهد داشت.
