افسردگی در نوجوانان یکی از اختلالات جدی سلامت روان است که می تواند امنیت و رفاه یک نوجوان و حتی آینده او را تحت تاثیر قرار دهد. از آن جایی که دوران نوجوانی با بلوغ و تغییرات چشمگیر عاطفی، شناختی و جسمی همراه است و به صورت طبیعی نوجوانان نوسانات خلقی مختلفی را تجربه می کنند؛ اغلب والدین نمی توانند به درستی تشخیص دهند که این تغییرات صرفا بخشی از روند طبیعی رشد نوجوان یا نشانه ای از افسردگی است.

از طرف دیگر، افسردگی چیزی نیست که بتوان بدون کمک گرفتن از دیگران از آن رهایی پیدا کرد. افسردگی در نوجوانان نیز به خودی خود و صرفا با گذشت زمان بهبود نمی یابد. همچنین تشخیص زودهنگام علائم افسردگی و اقدام برای درمان آن بسیار اهمیت دارد.

به همین دلیل، تصمیم گرفتیم این مقاله از سایت آر تی ام اس ایران را به توضیح درباره افسردگی و نشانه های آن در نوجوانان اختصاص دهیم.

معرفی انواع رایج افسردگی در نوجوانان

افسردگی را یک اختلال درونی کننده می نامند. یعنی اختلالی که بیشتر بر زندگی عاطفی و احساسی فرد تاثیر می گذارد. نه یک اختلال بیرونی که به شکل یک رفتار مخرب و مشکل ساز خود را نشان می دهد. به همین دلیل، نه تنها مدت زیادی طول می کشد تا والدین افسردگی در نوجوانان را تشخیص دهند. بلکه حتی خود فرد نیز، امکان دارد بعد از مدتی طولانی متوجه اختلال در تفکر و واکنش های عاطفی خود شود.

 برای درک بهتر افسردگی در ابتدا باید بدانید که افسردگی کودکان و نوجوانان می تواند انواع مختلفی داشته باشد که عبارت اند از:

افسردگی اساسی (Major Depression)

آشناترین و رایج ترین نوع افسردگی است که به آن افسردگی بالینی نیز می گویند. این نوع افسردگی با ظاهر شدن علائم شدید و فراگیر افسردگی همراه است و به صورت قابل توجهی بر عملکرد روزانه نوجوان تاثیر منفی می گذارد.

در صورتی که حداقل دو هفته علائم افسردگی در نوجوانان دیده شود؛ می توان تشخیص داد که فرد مبتلا به افسردگی اساسی است. در غیر این صورت، وجود علائم برای یک یا دو روز صرفا تغییرات خلقی گذرا در نوجوان به حساب می آیند.

افسردگی مداوم یا دیستایمی (Persistent Depressive Disorder)

این نوع افسردگی که به افسردگی مزمن نیز، مشهور است؛ در مقایسه با افسردگی اساسی خفیف تر است. اما امکان دارد که سال ها طول بکشد و باعث اختلال در روابط و زندگی روزانه فرد شود.

افسردگی مالیخولیایی (Melancholic Depression)

نوجوانان مبتلا به این اختلال به صورت مداوم دارای احساس غم، خستگی و ناامیدی هستند.

اختلال سازگاری با خلق افسرده

این نوع افسردگی در نوجوانان نوعی واکنش عاطفی یا رفتاری به حساب می آید که به وسیله یک رخداد یا شرایط استرس زا در فرد ایجاد شده است. اختلال سازگاری امکان دارد به شکل علائم اضطراب یا ترکیبی از علائم اضطراب و افسردگی نیز ظاهر شود.

افسردگی فصلی (Seasonal Depression)

این نوع از افسردگی اغلب در برخی از مناطق به خاطر کمبود نور خورشید در نوجوانان ایجاد می شود. البته برخی از افراد علائم افسردگی در نوجوانان را در فصل تابستان تجربه می کنند. با این حال، به صورت معمول، افراد مبتلا به این افسردگی، بعد از تغییرات آب و هوا احساس بهتری پیدا می کنند و علائم افسردگی در آن ها از بین می رود. اما در سال بعد نیز، در همان زمان دوباره علائم افسردگی را تجربه می کنند.

 افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول (Atypical Depression)

 افسردگی آتیپیک در نوجوانان شامل چندین علامت خاص مثل افزایش اشتها، خواب بیش از حد و حساسیت شدید به طرد شدن می شود.

افسردگی روان پریشی (Psychotic Depression)

به نوعی از افسردگی اساسی گفته می شود که علائم آن شامل نوعی روان پریشی، مثل توهم، هذیان یا سایر قطع ارتباط با واقعیت است.

اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder)

در اختلال دو قطبی فرد به صورت دوره ای، تغییرات شدیدی در رفتار خود دارد. این رفتار شامل دوره های شیدایی یا مانیا (احساس سرخوشی و هیجان زدگی بی دلیل)  و افسردگی در نوجوانان (احساس غم، ناامیدی و بی انگیزگی) است.

البته اختلال دو قطبی شامل دو نوع اختلال دو قطبی نوع یک و دوقطبی نوع دو نیز می شود. در دوقطبی نوع یک، فرد دوره های شیدایی را به بدون دوره های افسردگی یا با افسردگی تجربه می کند. اما در دوقطبی نوع دو، فرد دوره های افسردگی را با دوره های شیدایی خفیف تر (نیمه شیدایی) تجربه می کند.

علل افسردگی در نوجوانان

شکی نیست که شرایط بیرونی در به وجود آمدن احساس ناامیدی و استرس در نوجوانان نقش مهمی دارد. نوجوانان امروزی در دنیایی مملو از مشکلات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی که اکثریت آن ها غیر قابل حل به نظر می آیند، دوران بلوغ خود را سپری می کنند. علاوه بر این، مطابق با تحقیقات انجام شده رسانه های اجتماعی نقش بسیار زیادی در تضعیف سلامت روانی جوانان دارد.

استفاده بیش از اندازه از رسانه های اجتماعی به خصوص گشت و گذار طولانی مدت در آن ها نیز ارتباط مستقیمی با افزایش یافتن علائم افسردگی در نوجوانان دارد.

 همچنین دلایل شخصی و فردی بسیار زیادی را می توان نام برد که باعث افسردگی نوجوانان می‌شود از این دلایل عبارتند از:

• تجربیات آسیب زا مثل قلدری، سو استفاده فیزیکی، عاطفی یا جنسی؛ همچنین طرد شدن به وسیله همسالان
• عدم وجود تعادل در شیمی مغز، به خصوص فعالیت انتقال دهنده های عصبی که بر خلق و خو و عملکرد مغز تاثیرگذار هستند.
• وجود سابقه افسردگی در نوجوانان یا دیگر مشکلات سلامت روان در خانواده و وابستگان
• آسیب های دوران کودکی مثل سو استفاده، بی توجهی یا از دست دادن والدین
• درماندگی آموخته شده یعنی بزرگ شدن در محیطی که نوجوان را به این باور می رساند که توانایی کنترل و تغییر اتفاقات زندگی خود را ندارد.

سایر دلایل افسردگی در نوجوانان

علاوه بر دلایل ذکر شده در بالا، دلایل دیگری نیز وجود دارد که نوجوانان را در برابر ابتلا به افسردگی آسیب پذیرتر می کند. از این دلایل عبارتند از: 

• تجربه دیگر اختلالات روانی مثل اضطراب، اختلال دو قطبی، اختلال شخصیت یا اختلال خوردن
• تشخیص اختلالات یادگیری یا ADHD
• مشکلات یا بیماری های فیزیکی مزمن
• تمایل به انتقاد از خود و بدبین بودن
• سوء مصرف مواد یا الکل
• شناسایی به عنوان LGBTQ و زندگی در محیطی که حمایت کننده یا پذیرنده نیست.

علائم افسردگی در نوجوانان

از اولین نشانه ها و علائم افسردگی در کودکان و نوجوانان که اغلب والدین و اطرافیان متوجه آن می شوند؛ انزوا وکناره گیری نوجوان از اجتماع است. در بسیاری از مواقع نیز دیده می شود که نوجوان از انجام کارهایی که قبلاً به آن ها علاقه داشت، دست می کشد.

این موضوع که در روانشناسی به آن آنهدونیا گفته می شود؛ زمانی اتفاق می افتد که افسردگی بر کودکان و نوجوانان مسلط شده است.

به همین دلیل، نیاز است که والدین و اطرافیان برای درمان به موقع افسردگی در نوجوانان هم به نشانه های قابل مشاهده و هم به عوامل و احساسات درونی کودکان و نوجوانان که برای دیگران قابل دیدن نیست، توجه کنند. برای درک بهتر شما، در جدول زیر برخی از نشانه های قابل مشاهده افسردگی و احساسات و علائم درونی افسردگی در نوجوانان را نام می بریم.

علائم قابل مشاهده افسردگی	علائم و احساسات درونی افسردگی در نوجوانان
انزوای اجتماعی و اجتناب از حضور در موقعیت های اجتماعی عدم علاقه به انجام فعالیت هایی که قبلاً از آن ها لذت می برد. افت تحصیلی ماندن در اتاق برای مدت طولانی عصبانیت مداوم گریه مداوم تغییرات در اشتها و وزن بی‌قراری و ناآرامی مداوم خودآزاری، مانند بریدن  و ایجاد خراش بر روی پوست دست و پا عدم رسیدگی به بهداشت و مراقبت از خود رفتارهای پرخطر، از جمله سوء مصرف الکل یا مواد مخدر	احساس پوچی، غم و ناامیدی افکار خودکشی و برنامه ریزی برای خودکشی احساس بی ارزشی و گناه عزت نفس بسیار پایین خودانتقادی شدید خستگی و کمبود انرژی مشکل در تمرکز و تصمیم گیری تمرکز بر شکست های گذشته پرخاشگری و تحریک پذیری انگیزه کم برای انجام وظایف مشکل در خواب یا خواب بیش از حد علائم جسمی، مانند درد، سردرد و مشکلات معده

افسردگی در نوجوانان به علاوه اضطراب

درک این نکته بسیار اهمیت دارد که بدانیم یک نوجوان افسرده، ممکن است به اضطراب نیز مبتلا شود. در نتیجه نیاز به درمان جداگانه برای هر دو مشکل داشته باشد. زیرا ذهنیت منفی ناشی از افسردگی، باعث ایجاد احساس ناامنی و بلاتکلیفی در نوجوانان می شود. ایجاد چنین احساساتی باعث کاهش اعتماد به نفس کودکان و نوجوانان و در نهایت منجر به ایجاد اضطراب در آن ها می شود. این امر ممکن است، به دلیل نزدیک بودن بخش هایی از مغز که درگیر اضطراب و افسردگی می شوند، باشد.

  در چنین زمانی، اضطراب و افسردگی در نوجوانان دو پیامد جدی و خطرناک را به دنبال خواهد داشت. یکی از این پیامدها میل به خودکشی در نوجوانان و دیگری تمایل به مصرف مواد مخدر است.

باید بدانید که خودکشی سومین دلیل مرگ و میر در بین نوجوانان و جوانان در بازه سنی بین 15 الی 24 سال به حساب می آید. اکثریت نوجوانان و جوانانی که مبتلا به اضطراب و افسردگی هستند؛ به خصوص آن دسته از افرادی که اضطراب و افسردگی خود را از دوستان و خانواده پنهان می کنند. یا توسط والدین و اطرافیان درک نمی شوند، نیز در معرض این خطر قرار می گیرند.

هممچنین اغلب نوجوانان مبتلا به یک اختلال روانی به ویژه اضطراب و افسردگی، به مصرف مواد مخدر روی می آورند.

به همین دلیل، بسیار اهمیت دارد که والدین و اطرافیان به علائم و نشانه های اضطراب و افسردگی در نوجوانان توجه کنند. به عنوان مثال، باید نسبت به گوشه گیری، افت تحصیلی، تغییر در عادات غذایی، اختلال در خواب و بی علاقگی به چیزهایی که قبلاً از انجام آن ها لذت می بردند؛ حتی در صورتی که نوجوان درباره احساسات خود صحبت نمی کند، هوشیار باشیم. 

درمان افسردگی در نوجوانان

 خوشبختانه تشخیص و مداخله زودهنگام متخصصان و پزشکان سلامت روان، می تواند نقش مهمی در کوتاه شدن دوره درمان افسردگی داشته باشد.رایج ترین درمانی که متخصصان استفاده می کنند، نوعی از درمان شناختی رفتاری (CBT) است. در این روش درمانی، متناسب با سن نوجوان آموزش هایی به خانواده نیز داده می شود.

درمان شناختی رفتاری در شیوه CBT بر این اصل استوار است که فرد مبتلا به اختلال خلقی، از یک الگوی منفی فکری پیروی می کند. زیرا کودکان و نوجوانان افسرده اغلب خود را منفی ارزیابی می کنند. از رفتار دیگران یک تفسیر منفی ارائه می دهند. همچنین بدترین نتیجه ممکن را برای اتفاقات مختلف پیش بینی می کنند.

لذا برای درمان افسردگی در نوجوانان در شیوه شناختی رفتاری (CBT)، سعی می شود تا به افراد آموزش های لازم برای به چالش کشیدن افکار منفی را ارائه دهند. به آن ها یاد می دهند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی کرده و سعی کنند خارج از این الگوها فکر کنند.

در بسیاری از موارد، با استفاده از شیوه درمانی شناختی رفتاری CBT شاهد بهبود واقعی افسردگی در کودکان و نوجوان خواهیم بود. با این حال، در صورتی که افسردگی در مراحل شدیدتر باشد؛ روند درمان می تواند شامل استفاده از داروهایی ضد افسردگی نیز شود.

سخن آخر

افسردگی در نوجوانان می تواند اثرات جانبی و مشکلات مادام العمری را برای آن ها ایجاد کند. به عنوان مثال، کمبود انرژی و کاهش تمرکز دو عدد از اصلی ترین پیامدهای افسردگی هستند که می تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد اجتماعی و تحصیلی فرد داشته باشد.

افسردگی عملکرد تحصیلی نوجوانان را کاهش می دهد و باعث تخریب اعتماد به نفس و تصویر ذهنی آن ها می شود. همچنین منجر به کاهش مهارت های اجتماعی نوجوان و عقب افتادن از همسالان می شود که این امر به نوبه خود باعث تشدید افسردگی در نوجوانان نیز می شود. 

لذا در صورتی که علائم و نشانه های افسردگی را در کودک یا نوجوان خود می بینید؛ مهم است که با او صحبت کنید و تلاش خود را برای درک احساسات و شرایطی که او را عذاب می دهد، انجام دهید.

همچنین در صورت نیاز از یک متخصص و مشاور سالامت روان کمک بگیرد.